Παρασκευή 24 Μαΐου 2013

"Γυναικεία επιχειρηματικότητα"... win some, lose some...

Προχθές, παραβρέθηκα στην εκδήλωση "Κύκλοι Ζωής: Η επιχειρηματικότητα στη ζωή των γυναικών" που διοργανώθηκε από το τo ALBA Hub for Enterprise and Development και το δίκτυο "Women on top", του οποίου είμαι μέλος, χάρη στην γλυκύτατη και εξαιρετικά δραστήρια Στέλλα Κάσδαγλη.

Εκεί, πέρασα δύο πολύ ενδιαφέρουσες ώρες, ακούγοντας τέσσερις γυναίκες επιχειρηματίες, επιτυχημένες στον τομέα τους, να εκθέτουν τις προσωπικές τους ιστορίες για το πώς έγιναν επιχειρηματίες, ποιες δυσκολίες αντιμετώπισαν, πώς διαχειρίζονται το χρόνο τους μεταξύ δουλειάς και οικογένειας, πώς συνδύασαν εγκυμοσύνη και δουλειά, single motherhood και δουλειά, πώς αναθεώρησαν τη στάση τους απέναντι στη ζωή, όταν ήρθαν αντιμέτωπες με σοβαρή ασθένεια, ποια ήταν η "κρίσιμη καμπή" που τις έκανε να κάνουν στροφή στην καριέρα τους και πολλά άλλα.

΄Ολη την ώρα που άκουγα τις ομιλίες τους, το μυαλό μου κατακλυζόταν από σκέψεις και σχόλια σχετικά με αυτά που έλεγαν. Κράταγα σημειώσεις, σκεφτόμουν ασταμάτητα. Κατάλαβα πως με όλες τους είχα κάτι κοινό. Η ιστορία της καθεμίας με άγγιζε με διαφορετικό τρόπο. Συγχρόνως όμως, ένιωθα να με πνίγει η επιθυμία να τους πως "Κορίτσια, καλά τα λέτε, αλλά έχω πολλές αντιρρήσεις. Νιώθω πως παρουσιάζετε τα πράγματα με πολύ θετικό τρόπο. Η δική μου εμπειρία από τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, παρότι είχε πολλά από τα καλά που παρουσιάζετε, είχε και πάρα πολλά κακά, που δεν τα παρουσιάζετε".

Όταν πήρα το λόγο και μίλησα, ένιωσα πως δεν μπόρεσα να οργανώσω τις άπειρες σκέψεις μου και να τους μεταφέρω τις ανησυχίες μου. Και κυρίως, να μεταφέρω τις ανησυχίες μου σε πολλές νέες γυναίκες, που βρίσκονταν στην ίδια εκδήλωση που αντιμετώπιζαν το δίλημμα "Να τολμήσω να γίνω γυναίκα-επιχειρηματίας ή όχι; Τι θα αντιμετωπίσω πραγματικά;"

Παίρνω λοιπόν το χώρο και το χρόνο εδώ, για να διατυπώσω τις δικές μου σκέψεις, εμπειρίες και ανησυχίες για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα και τις επιπτώσεις της στη φύση της γυναίκας, την καθημερινότητά της, το ρόλο της στην οικογένεια, στην προσωπική της ζωή, στη σχέση της με τα παιδιά της.

Αν λοιπόν μίλαγα εγώ προχθές, θα είχα πει τα εξής:

Έγινα επιχειρηματίας σε μικρή ηλικία. 26 ετών.  Και έγινα επιχειρηματίας από τόσο μικρή, γιατί ήμουν ανήσυχο πνεύμα και κατάλαβα γρήγορα πως θα ήμουν μια "κακή υπάλληλος". Ασυμβίβαστη. Με δική μου άποψη και ιδέες και ανίκανη να προσαρμοστώ στα θέλω κάποιου άλλου εργοδότη. ΄Ισως και γιατί είχα δυο γονείς ελεύθερους επαγγελματίες, που μου έδειξαν αυτό το δρόμο στον επαγγελματικό στίβο και όχι αυτό μιας υπαλλήλου. Ίσως γιατί αγαπούσα τόσο πολύ τα παιδιά και ήθελα τόσο πολύ να γίνω νηπιαγωγός, που ήθελα να το κάνω με τον δικό μου τρόπο, όπως το οραματίστηκα, όταν σπούδαζα.

Τι κέρδισα λοιπόν σαν γυναίκα επιχειρηματίας;
  • Την ικανοποίηση της δημιουργίας δύο δικών μου επιχειρήσεων. 
  • Την αναγνώριση των ικανοτήτων μου τόσο των παιδαγωγικών όσο και των επιχειρηματικών από μεγάλη μερίδα γονέων (πάντα υπάρχουν και οι δυσαρεστημένοι...), αλλά και σχολείων που παραλαμβάνουν τα παιδιά μου, μετά την αποφοίτησή τους από τα σχολεία μου. 
  • Την οικονομική ανεξαρτησία (με όσα αυτή συνεπάγεται - οικονομική άνεση, ταξίδια, υλικά αγαθά... -) 
  • Την αγάπη που μου έχουν δώσει τα πάνω από χίλια παιδιά που πέρασαν από τα χέρια μου εδώ και 19 χρόνια που με θυμούνται και έρχονται και με βλέπουν μετά από τόσο καιρό και μου λένε "Κυρία Νατάσσα, με θυμάστε; Είμαι η ....." Και η χαρά στα μάτια τους, όταν τους λέω πως "Και βέβαια σε θυμάμαι! Όλα τα παιδιά μου τα θυμάμαι!!!"
  • Πολλά δάκρυα συγκίνησης στις γιορτές αποφοίτησης των μαθητών μου κάθε χρόνο (αυτά ειδικά με έχουν κάνει διάσημη, δεν υπάρχει γιορτή αποφοίτησης που να μην έχω κλάψει, εδώ και 19 χρόνια!!!)
  • Την αναγνώριση των συνεργατών μου πως είμαι "καλό και δίκαιο αφεντικό, κι ας φωνάζω και ας έχω νεύρα, πολλές φορές"
  • Τη δυνατότητα να μπορώ να έρχομαι ό,τι ώρα θέλω και να φεύγω ό,τι ώρα θέλω από τη δουλειά μου
  • Την εμπειρία να αντιμετωπίζω με απίστευτη ψυχραιμία οποιοδήποτε χτύπημα παιδιού, σοβαρό ή μη
  • Την εμπειρία να χειρίζομαι, όχι πάντα με την ίδια ψυχραιμία, διάφορες δύσκολες καταστάσεις που προκύπτουν σε όλες τις επιχειρήσεις
Παράλληλα με αυτά κέρδισα, όμως, επίσης:
  • ΄Ενα επαγγελματικό δίπλωμα Δ κατηγορίας για να μπορώ να οδηγώ πούλμαν ή σχολικό, όταν ο εκάστοτε οδηγός μου αποφάσιζε πως δεν θέλει να δουλέψει μια συγκεκριμένη μέρα ή ένα συγκεκριμένο μήνα (ικανότητα, όχι απόλυτα συμβατή με τη γυναικεία μου φύση)
  • Μία εγχείρηση στην σπονδυλική στήλη σε ηλικία 30 ετών, η οποία "τσάκισε" από τα πολλά βάρη που σήκωνε, κυριολεκτικά και μεταφορικά.
  • Ένα ωραιότατο έλκος στομάχου
  • Πολλά πολλά χρόνια ψυχοθεραπείας (οκ, γι΄αυτά δεν φταίει μόνο η γυναικεία μου επιχειρηματικότητα και τα άπειρα, σοβαρά θέματα που έπρεπε να χειριστώ σε νεαρή ηλικία, αλλά και κάποια θέματα οικογενειακά, το σωστό να λέγεται)
  • 15-20 κιλά, γιατί ως γνωστόν, ο κάθε άνθρωπος αντιδράει διαφορετικά στην πίεση, το άγχος, το βάρος της ευθύνης ... (νομίζω πως είναι προφανής ο τρόπος που αντιδράω εγώ...)
  • Ατελείωτες ώρες αϋπνίας, άγχους, στεναχώριας, προβληματισμού για θέματα που είχαν προκύψει στη δουλειά, για τα οποία ΔΕΝ έφταιγα εγώ, αλλά για τα οποία έπρεπε ΕΓΩ να δικαιολογηθώ, ΕΓΩ να ζητήσω συγνώμη, ΕΓΩ να λύσω, ΕΓΩ να τακτοποιήσω. Όταν είσαι επιχειρηματίας, η ευθύνη για ό,τι λάθος κάνουν οι συνεργάτες σου είναι δική σου. Εσύ τους διάλεξες...(μικρή παρένθεση: το τραγούδι "μια ζωή πληρώνω, αμαρτίες αλλονών", το περιγράφει αυτό πλήρως....)
  • Άπειρες ώρες εργασίας σε περίοδο διακοπών, ειδικά καλοκαιρινών, για να προετοιμάσω προγράμματα, να ανακαινίσω τους χώρους, να προσλάβω νέους συνεργάτες, για να αντικαταστήσω αυτούς που αποφάσιζαν μέσα στο Δεκαπενταύγουστο να παραιτηθούν "γιατί κουράστηκαν"
  • Άπειρες ώρες άγχους σε πολεοδομίες, ΙΚΑ, Εφορίες, Νομαρχίες, Δήμους, Υπουργεία, Τράπεζες ...
  • Άπειρες ώρες συνεργασίας με το λογιστή, τη δικηγόρο, τον ασφαλιστή (όχι  πάντα για καλό, όπως φαντάζεστε...)
  • Πολλά νεύρα
  • Έγινα απόλυτη και, πολλές φορές, αυταρχική.  Συγχρόνως, έγινα ευέλικτη. Κάποιες φορές, για να "κουμαντάρεις" 20 συνεργάτες και 200 γονείς το χρόνο, πρέπει να μπορείς να κρατάς λεπτές ισορροπίες μεταξύ του να είσαι απόλυτος, σταθερός στις θέσεις σου και άκαμπος, αλλά και συγχρόνως ευέλικτος ...
  • Την ικανότητα να κρατάω τη φωνή μου ψύχραιμη, ενώ από μέσα μου έτρεμα από νεύρα ή θυμό
  • Την εμπειρία του να είμαι το επίκεντρο άπειρων συζητήσεων σε παιδικά πάρτυ (αυτή την εμπειρία μαθαίνω πως την κερδίζουν τελικά όλοι οι ιδιοκτήτες παιδικών σταθμών, οπότε το πήρα απόφαση...)
Τι έχασα;
  • Ένα μεγάλο κομμάτι της γυναικείας μου φύσης (βλέπε, για παράδειγμα, το δίπλωμα Δ κατηγορίας). Το να είσαι γυναίκα-επιχειρηματίας σε αναγκάζει πολλές φορές να κάνεις "αντρικές δουλειές", που σε βάθος χρόνου δεν ενισχύουν τη θηλυκότητά σου...
  • ΄Ενα μεγάλο κομμάτι της προσωπικής μου ζωής - γιατί πιστέψτε με, δεν είναι εύκολο για πολλούς άντρες να είναι δίπλα σε μία δυναμική γυναίκα, οικονομικά ανεξάρτητη, επιχειρηματία...
  • Την ευκαιρία να κάνω παιδί στα 25 μου, στα 30 μου ή τα 35 μου, όπως οι περισσότερες γυναίκες.  Αντίθετα, το έκανα στα 44 μου... γιατί πάντα η δουλειά ήταν προτεραιότητά μου και δεν είχα χρόνο για ένα παιδί (τώρα που το έκανα το παιδί, καταβάλω τεράστια προσπάθεια για να κερδίσω αυτό το χρόνο και να  μπορώ να τον προσφέρω και στις δυο μας...)
  • Τη χαρά να φανερώσω την εγκυμοσύνη μου πριν τον έβδομο μήνα, προκειμένου να μην ταραχτούν οι γονείς του σχολείου με τη σκέψη πως θα έλειπα για 2 μήνες και το σχολείο θα έμενε προσωρινά "ακέφαλο"
  • Τη δυνατότητα να κάτσω σπίτι με το παιδί μου, αφού τελικά το γέννησα, δύο ή και έξι μήνες ή και ένα χρόνο, όπως κάνουν πολλές γυναίκες υπάλληλοι. Αντίθετα, γύρισα πίσω στη δουλειά, λίγο μετά τις 40 μέρες, γιατί είχαν προκύψει θέματα, που, όσο καλοί και να είναι οι συνεργάτες μου, ήθελαν εμένα για να λυθούν (δεν μπορείτε να πιστέψετε πόσο ζήλευα τις συνεργάτιδές μου, που μου έλεγαν "Κυρία Νατάσσα, εγώ θα κάτσω να μεγαλώσω το παιδί μου ένα χρόνο.")
Νομίζω πως αν είχα χρόνο - κι εσείς κουράγιο να διαβάζετε - θα μπορούσα να διανθίσω τις παραπάνω λίστες πολύ περισσότερο.  Δεν ξέρω, όμως, αν θα είχε νόημα. Το σημαντικό είναι τελικά, πως όπως σε όλους τους τομείς της ζωής μας πάντα κάτι δίνεις, κάτι παίρνεις ... Όλες οι επιλογές μας έχουν τα αρνητικά τους, έχουν και τα θετικά τους. Win some, lose some...

Αυτά που θα έλεγα όμως εγώ τελειώνοντας την ομιλία μου για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα και, αν μου ζητούσε μια νέα κοπέλα τη γνώμη μου, θα ήταν τα εξής:


  • Αν ξεκίναγα πάλι από την αρχή, θα γινόμουν ξανά επιχειρηματίας;

Πιθανότατα, γιατί όπως προείπα, ξέρω πως προσωπικά θα ήμουν μια "κακή υπάλληλος" και γιατί τα θετικά του να έχεις μια δική σου επιχείρηση είναι πολλά.


  • Τι θα έκανα διαφορετικά;

Θα είχα περισσότερο μέτρο. Η δουλειά σου, όσο κι αν την αγαπάς, όσο κι αν σου δίνει χρήματα, χαρά, αυτοπεποίθεση, ανεξαρτησία, αναγνώριση, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ να είναι εις βάρος της προσωπικής σου ζωής. 

Θα πρόσεχα παραπάνω τον εαυτό μου, θα του αφιέρωνα περισσότερο χρόνο και θα φρόντιζα περισσότερο τη θηλυκότητά μου.  Είναι τόσο εύκολο να παρασυρθείς και να τη χάσεις στον αγώνα της επιβίωσης στον κόσμο των επιχειρήσεων...

Θα είχα κάνει νωρίτερα παιδί.  Τα σχολεία μου, όσο και να τα θεωρώ παιδιά μου, δεν είναι τίποτα μπροστά στο πραγματικό παιδί μου.  Έχω άλλη ωριμότητα τώρα που έκανα την κόρη μου και τη χαίρομαι και απολαμβάνω κάθε στιγμή που είμαι μαζί της, αλλά μπορεί, αν είχα το μυαλό (και το χρόνο, που δεν ποτέ δεν έκλεβα από τη δουλειά) να την είχα κάνει νωρίτερα, να της είχα χαρίσει και ένα αδερφάκι.  Τώρα πλέον νιώθω κουρασμένη σωματικά για κάτι τέτοιο...

(Ανοίγω μεγάλη παρένθεση, για να διατυπώσω και την ένστασή μου, σαν παιδαγωγός, σε κάτι που άκουσα από τις πετυχημένες γυναίκες επιχειρηματίες στην εκδήλωση: Τα παιδιά σαφέστατα ΔΕΝ χρειάζονται μια μαμά που να ασχολείται μαζί τους ΟΛΗ την ημέρα. Τα παιδιά σαφέστατα επωφελούνται περισσότερο από τον "ποιοτικό" χρόνο που περνάνε με τη σκληρά εργαζόμενη μαμά τους.  Αλλά τα παιδιά χρειάζονται τη μαμά τους.  Ας μην νιώθουμε εφησυχασμένες πως, επειδή φέρνουμε λεφτά στο σπίτι και έχουμε την οικονομική άνεση να έχουμε ενδεχομένως κάποια καλή κυρία που μας τα προσέχει, ενώ εμείς δουλεύουμε σκληρά, τα παιδιά μας είναι οκ με αυτό.  Τα παιδιά πάντα προσαρμόζονται στις καταστάσεις της ζωής που καλούνται να αντιμετωπίσουν, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως αυτό τα κάνει χαρούμενα. Κλείνω την παρένθεση και επιφυλλάσσομαι να γράψω κάποια στιγμή τις σκέψεις μου για το περίφημο "quality time" μαμάς-παιδιού)

Αν ξανάρχιζα, λοιπόν, από την αρχή, δεν θα άφηνα ποτέ τη γυναικεία επιχειρηματικότητα να παραμερίσει τη φροντίδα του εαυτού μου, τη θηλυκότητά μου και κυρίως, τη μητρότητα...


Κυριακή 12 Μαΐου 2013

Η πρώτη μου γιορτή της μητέρας...Τώρα καταλαβαίνω τι έκανες για μένα


Η πρώτη γιορτή της μητέρας, που έχω μωρό, που μου έφτιαξε ένα δώρο με τα χεράκια της.
Η πρώτη γιορτή της μητέρας, που δεν έχω μαμά, να της δώσω το δώρο που αγόρασα με τα χεράκια μου.

Η ζωή παίζει παιχνίδια, έτσι; ...

Η μαμά μου μού έλεγε πάντα: "Δεν θα κάνεις παιδί; Θα καταλάβεις"
Εγώ πάντα απαντούσα: "Μπαααααα. Εγώ έχω τα παιδιά όλου του κόσμου. Δεν θέλω δικά μου παιδιά! "

Τελικά έκανα παιδί (προς μεγάλη έκπληξή της...)  Και τα καταλαβαίνω όλα.  Σιγά-σιγά.  Μέρα με τη μέρα.

Γιατί μας μάλωνε. Γιατί ήταν κουρασμένη και εκνευρισμένη, όταν γύρναγε από τη δουλειά. Γιατί δεν ήταν τόσο όμορφη και περιποιημένη και ξεκούραστη όσο η μαμά της φίλης μου, που δεν εργαζόταν. Γιατί δεν κοιμόταν τα βράδυα, αν δεν γυρνάγαμε πρώτα στο σπίτι.  Γιατί με κοίταγε στα μάτια, για να "διαβάσει" τι έχω.  Γιατί με "έπρηζε" αν ήμουν στενοχωρημένη και έκανα μέρες να βγω από το σπίτι και "μήπως ήθελα να συζητήσουμε κάτι;;;". Γιατί ανησυχούσε, όταν γυρνοβόλογα και δεν έμπαινα καθόλου σπίτι. Γιατί θύμωνε αν δεν την έπαιρνα τηλέφωνο όταν έφτανα κάπου όπου είχα πάει ταξίδι. Γιατί δεν καταλάβαινε γιατί δεν ήθελα να μου ετοιμάζει το φαγητό μου, που έπρεπε να είναι υγιεινό για να μην παχαίνω.   Γιατί απογοητεύοταν που δεν ήθελα να γνωρίσω αυτό το καλό παιδί που ήθελε να μου συστήσει η φίλη της.  Γιατί ήθελε να κατασπαράξει κυριολεκτικά την ψυχολόγο που επισκεπτόμουν για χρόνια και με είχε στρέψει εναντίον της...

Και δεν είναι εδώ για να της το πω. Πως "μαμά, είχες δίκιο, τώρα καταλαβαίνω... Μόνο όταν γίνεις μάνα μπορείς να καταλάβεις..."

Αχ, μαμά...  Μήπως το έκανες επίτηδες; Μήπως έφυγες αφού βεβαιώθηκες πως έκανα κόρη και θα μου έκανε όσα σου έκανα κι εγώ; 

Μαμά, σε διαβεβαιώνω... παίρνω τα μαθήματά μου καθημερινά.  
Ξέρω πως από κάπου ψηλά με κοιτάς και χαμογελάς.

Χρόνια πολλά μαμά. 
Νομίζω πως αυτό είναι το μόνο δώρο που μπορώ να σου δώσω εκεί που είσαι.  

Η παραδοχή, με ταπεινότητα, πως "Τώρα καταλαβαίνω τι έκανες για μένα"...






Πέμπτη 9 Μαΐου 2013

Ας μιλήσουμε λίγο για "τα όρια"... (μέρος πρώτο)

Σχεδόν από την πρώτη μέρα που άρχισα να γράφω αυτό το blog, τριγύριζε στο μυαλό μου η σκέψη πως θέλω να δώσω έναν ορισμό στη λέξη "όρια",  που συνοδεύει τις λέξεις "Μαμά" και "Νηπιαγωγός" του τίτλου του.

Σκεφτόμουν πως θέλω να της δώσω έναν ορισμό τέτοιο, που να την κάνει να φαντάζει λιγότερο τρομακτική, απ΄ ό,τι ακούγεται.  Ήθελα να της δώσω έναν ορισμό, που να μην κάνει όσες μαμάδες δηλώνουμε πως έχουμε όρια να νιώθουμε "κακές" ή "αυστηρές" ή "σκληρές" ή "άκαμπτες" ή όποιους άλλους χαρακτηρισμούς μας προσάπτουν.  Ήθελα να της δώσω έναν ορισμό, που θα μπορούσε να πείσει και τις μαμάδες που επιλέγουν να μην χρησιμοποιούν όρια στην ανατροφή των παιδιών τους, πως τα όρια είναι κάτι υπέροχο, όταν μπαίνουν με το σωστό τρόπο.

Στο σχολείο, κάνω κάθε χρόνο, μαζί με την παιδοψυχολόγο μας, ομιλίες για τους γονείς των παιδιών μας.  Η πρώτη ομιλία κάθε σχολικής χρονιάς λοιπόν, έχει πάντα θέμα "τα όρια".  Πάντα.  Κάθε χρόνο, εδώ και 22 χρόνια.... 

Κάθε χρόνο, προσπαθώ να εξηγήσω σε γονείς που με κοιτάνε με την αμφιβολία ζωγραφισμένη στα μάτια τους, γιατί ένα "όχι" δεν έβλαψε ποτέ κανέναν, γιατί δεν πρέπει να ενδίδουν σε ένα δίχρονο που χτυπιέται στο μέσο ενός μαγαζιού, γιατί δεν θα πάθει τίποτα το παιδί τους αν κάποια φορά κλάψει για πέντε λεπτά για κάτι που ήθελε και δεν απέκτησε, γιατί, γιατί, γιατί ....  Και κάθε χρόνο αντιμετωπίζω την ίδια δυσπιστία. Και τον ίδιο φόβο. Μήπως δεν είμαι καλός γονιός, αν κάνω το παιδί μου να κλαίει;  Μήπως δεν είμαι καλός γονιός αν δεν το αφήνω να κάνει ό,τι θέλει; Να τρώει ό,τι θέλει; Να κοιμάται ό,τι ώρα θέλει; Να του αγοράζω ό,τι θέλει;

Προσπαθώ λοιπόν, όταν μιλάω με τους γονείς, να βάζω τους ίδιους στη θέση των παιδιών και να τους φέρνω απλά παραδείγματα για να τους δώσω να καταλάβουν με μεγαλύτερη ευκολία τι εννοώ.  Έχω πάντα την αίσθηση πως όταν μπαίνεις στη θέση του άλλου, τον κατανοείς καλύτερα.  Και νιώθω πως χρησιμοποιώντας απλά παραδείγματα καταφέρνω να μειώνω, έστω και  λίγο την αγωνία, στα μάτια τους....

Το ίδιο θα προσπαθήσω να κάνω και τώρα, για να εξηγήσω πώς βλέπω εγώ τα όρια.

Φανταστείτε λοιπόν, πως σας καλούν σε ένα τεράστιο σπίτι, με πολλούς χώρους και με άπειρες επιλογές για δραστηριότητες, όπου όμως δεν γνωρίζετε κανέναν.  Είστε άγνωστοι μεταξύ αγνώστων. Και σε αυτό το σπίτι, παίζουν ένα παιχνίδι.  Εσείς δεν γνωρίζετε ούτε τους οικοδεσπότες, ούτε τη διαρρύθμιση του σπιτιού και ακόμα χειρότερα, ούτε τους κανόνες του παιχνιδιού που παίζεται.

Κάθεστε λοιπόν σε μία άκρη και παρατηρείτε. 
Και προσπαθείτε να καταλάβετε τι γίνεται.  
Κόσμος μπαίνει, κόσμος βγαίνει, ο καθένας κάνει το δικό του, άλλος ανεβαίνει, άλλος κατεβαίνει...
Κι εσείς, εκεί, στη γωνιά, να παρατηρείτε και να προσπαθείτε να καταλάβετε.  Κάνετε κάποια προσπάθεια να ενταχθείτε στην ομάδα, αλλά, αν δεν ξέρετε πώς παίζεται το παιχνίδι, πώς να παίξετε;

Ώσπου ξαφνικά σας πλησιάζει ένα ζευγάρι.  Ένας άντρας και μία γυναίκα. Σας απλώνουν το χέρι και σας λένε: "Καλώς ήρθες! Θέλεις να σου δείξουμε τι κάνουμε εδώ;   Θέλεις να σε πάρουμε από το χέρι, να σε ξεναγήσουμε σε όλους τους χώρους του σπιτιού, να τους γνωρίσεις και στη συνέχεια  να σου μάθουμε τους κανόνες που παίζεται το παιχνίδι μας;"

(Νιώσατε μια ανακούφιση; Γιατί εγώ και μόνο που το έγραφα το σκηνικό, είχα αρχίσει να ζορίζομαι...)

Φανταστείτε πως έτσι φαίνεται ο κόσμος σε ένα παιδί που έρχεται στη ζωή.  Ένα άγνωστο, τεράστιο σπίτι, που πρέπει να εξερευνήσει για να το χαρεί και να απολαύσει όλα όσα έχει να του προσφέρει. Και τα όρια είναι αυτό το χέρι που απλώνουν η μαμά και ο μπαμπάς, που κρατάνε σταθερά το παιδικό χεράκι μέσα στο δικό τους και το ξεναγούν σε αυτό το πελώριο σπίτι και του εξηγούν σιγά-σιγά ποιοι είναι οι κανόνες του παιχνιδιού που παίζεται.  

Γιατί όλα τα παιχνίδια παίζονται με κανόνες.  Και αυτό το αποδέχονται όλοι.  Ακόμη και όσοι διαφωνούν με τα όρια.  Και είναι κανόνες που έχουν συμφωνηθεί από την αρχή και ακόμη και αν δυσαρεστούνται πρόσκαιρα όσοι "βγαίνουν" από το παιχνίδι, επειδή έχασαν σε ένα γύρο, τους φεύγει γρήγορα η στενοχώρια, γιατί ξέρουν πως αυτοί είναι οι κανόνες του παιχνιδιού.

Και η ζωή μας ένα παιχνίδι είναι... Με τους δικούς της κανόνες.

Οι κανόνες είναι αυτοί που δίνουν στους παίχτες την ασφάλεια του πλαισίου μέσα στο οποίο παίζεται το κάθε παιχνίδι. Αν σε πιάσω, χάνεις. Αν σε χτυπήσει η μπάλα, χάνεις.  Όποιος βάλει τα πιο πολλά γκολ, κερδίζει. Τόσο απλά.  Δε στενοχωριόμαστε για πολύ ώρα αν χάσουμε.  Εντάξει, κλαίμε λίγο,  ζοριζόμαστε, αλλά ξαναμπαίνουμε στο παιχνίδι.  

Απλά οι κανόνες που έχει το παιχνίδι της ζωής είναι πάααααααρα πολλοί.  Και για να τους μάθει το παιδί, πρέπει να ξεκινήσει με μικρούς κανόνες, μικρά όρια, μέσα στην καθημερινότητά του, κρατώντας πάντα από το χέρι τη μαμά και τον μπαμπά. Και η κάθε οικογένεια έχει το δικό της σύστημα κανόνων.  "Όχι, δεν ανεβαίνουμε με τα παπούτσια στο κρεβάτι", "Ναι, είναι εντάξει να παίξεις με τα αδέρφια σου, αφού τελειώσεις το φαγητό σου", "Όχι, δεν επιτρέπεται να δεις τηλεόραση πάνω από μισή ώρα την ημέρα", "Η ώρα που πάνε τα παιδιά στο δικό μας σπίτι στο κρεβάτι είναι 8 (ή 9, ή 10 ή 11 ή όποια ώρα, τέλος πάντων, εξυπηρετεί τους ρυθμούς της κάθε οικογένειας)" που αργότερα θα γίνουν "'Οχι, δεν μπορείς να μείνεις έξω μέχρι τις 5 το πρωί", "Όχι, δεν γίνεται να οδηγήσεις μηχανάκι", "Ναι, είναι εντάξει να κοιμηθείς στο σπίτι της φίλης σου", "Όχι, δεν είναι οκ να καπνίζεις"...

Για μένα, λοιπόν, ένα παιδί χωρίς όρια είναι ένα παιδί που μπαίνει σε ένα παιχνίδι όπου δεν υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες.

Και τα παιχνίδια που δεν έχουν κανόνες δεν έχουν πλάκα.  Δεν ξέρεις ποτέ αν κέρδισες ή αν έχασες.... Και είναι τόσο ωραίο να παίζεις.... Κι να χάνεις καμιά φορά και να κερδίζεις άλλη...

Αυτή είναι η χαρά του παιχνιδιού... Sometimes you win, sometimes you lose.




Τετάρτη 8 Μαΐου 2013

Γειώθηκα

Λίγο πριν τις διακοπές του Πάσχα, είχα γράψει στο Facebook "Πότε θα τελειώσει το σχολείο; Θέλω να πάω στο χωριό για να γειωθώ".

Ήταν μια κραυγή αγωνίας να ξαναβρώ τον εαυτό μου.    Αυτή η τρελή καθημερινότητα με τη δουλειά, το τρέξιμο, τα προβλήματα,  το χρόνο που ποτέ δεν είναι αρκετός, τις υποχρεώσεις που δεν έχουν τελειωμό και τις "μικρές χαρές" που δεν έχω το χρόνο ή το κουράγιο να τις χαρώ, με κάνουν να νιώθω πως χάνω τον εαυτό μου, πως περνάει η ζωή μέσα από τα χέρια μου και δεν προλαβαίνω να τη χαρώ.

Στο χωριό πάλι, τα πράγματα γίνονται απλά. Ο χρόνος κυλάει διαφορετικά. Ξαφνικά το βιολογικό μου ρολόι συντονίζεται με αυτό της φύσης και όχι με αυτό που μου επιβάλουν οι ρυθμοί και οι υποχρεώσεις της καθημερινής ζωής στην Αθήνα.  

Το πρωί ξυπνάω (πολλές φορές νωρίτερα κι από την ώρα που ξυπνάω για να πάω στη δουλειά) και η χαρά μου είναι να κάτσω στο μπαλκόνι, να βλέπω από μακριά τη θάλασσα και να πίνω τον καφέ μου.  Να απολαμβάνω το πρωινό.  Να βλέπω τα πουλιά που κουβαλάνε ξυλαράκια για να φτιάξουνε φωλιές.  Να μην κάνω απολύτως τίποτα (εντάξει, για όση ώρα σε αφήνει ένα παιδί 18 μηνών να μην κάνεις τίποτα...) Να μυρίζω το χώμα.  Να αφήνω το μάτι μου να ταξιδεύει και το μυαλό μου να ξεχνάει.... Να παρατηρώ τα δέντρα που έχει μέσα το περιβόλι μας.  Λεμονιές, πορτοκαλιές, ελιές, αχλαδιές...

Όταν τελειώσει ο καφές, βάζω την Έρικα στο καρότσι και πάμε βόλτα στη θάλασσα.

Δεν τρέχω στη δουλειά, δεν την βάζω στο σχολικό (για να περάσει 4 ώρες με τις εξαιρετικές ομολογώ νηπιαγωγούς του σχολείου μου, αλλά όχι με μένα...), δεν σκέφτομαι αλαφιασμένη πόσες υποχρεώσεις έχω σήμερα και πόσα ραντεβού και "to do" έχω γράψει στο κινητό μου, δεν σκέφτομαι τι σημειώματα έχω να γράψω για τους γονείς του σχολείου και πόσα προβλήματα έχω να λύσω.  Το μόνο που κάνω είναι να βεβαιωθώ πως το κουβαδάκι και τα φτιαράκια της είναι στο καλάθι του καροτσιού της, πως της έβαλα καπέλο και αντηλιακή και πήραμε μαζί μας νεράκι. Αυτά μόνο.  Τίποτα άλλο.  

Στη διαδρομή για τη θάλασσα περνάμε από σπίτια που έχουν κότες, χήνες, γαλοπούλες, γαϊδουράκια, κατσικάκια.  Το κάθε περιβόλι έχει άλλα λουλούδια και άλλα δέντρα.  Η κάθε διαδρομή μας είναι ένα μάθημα φυσικής ιστορίας από μόνο του.  Η 'Ερικα ενθουσιάζεται.  Μου δείχνει τα λουλούδια, τη μία τα κόκκινα, την άλλη τα κίτρινα. Μου γελάει και βγάζει κραυγές.  Σταματάμε και βλέπει και ακούει τις κότες, τις κατσίκες, τις χήνες και μαθαίνουμε πώς κάνει το κάθε ζώο ακούγοντάς το ζωντανά και όχι μέσα από ένα παιχνίδι ή μία (εξαιρετική, ομολογουμένως) εφαρμογή του i-phone με ήχους ζώων.  Ξαφνικά κάθεται στο καρότσι της επάνω μία πεταλούδα. Μου τη δείχνει με το δαχτυλάκι της.   Της τραγουδάω το "μια ωραία πεταλούδα" - υπάρχει καλύτερος τρόπος να το συνδέσει το μυαλό της;

Και μετά, φτάνουμε στη θάλασσα.  Η παραλία του χωριού μας είναι μεγάλη, με ελάχιστο κόσμο.  Για κάποιο λόγο οι κάτοικοι (τους ευγνωμονώ γι΄αυτό...)  δεν θέλαν να υπάρχει στο χωριό ούτε περίπτερο, ούτε καφετέρια, ούτε τίποτα. Υπάρχει μόνο ένα ταβερνάκι που ανοίγει μόνο το καλοκαίρι. Οπότε, η παραλία μας δεν έχει ξαπλώστρες, δεν έχει beach bar, δεν έχει τίποτα.  Έχει μόνο καμμιά δεκαριά ομπρέλες  σε όλο το μήκος της (οι οποίες πρέπει να απέχουν 100 μέτρα η μία από την άλλη).  Αν είμαστε 30 άτομα μαζεμένα το καλοκαίρι σε όλη την παραλία λέμε πως "έχει πολυκοσμία" και δυσφορούμε...

Όταν λοιπόν φτάνουμε στη θάλασσα είμαστε μόνο εμείς ... και η θάλασσα. Κάθομαι στην άμμο,  βάζω και την Έρικα και κάθεται ανάμεσα στα πόδια μου, της βγάζω τα παπούτσια για να έχουν τα ποδαράκια της επαφή με τη γη και και την αφήνω να παίζει με τα κουβαδάκια της. Και νιώθω πως ηρεμεί. ΄Οπως ηρεμώ κι εγώ.  Σα να συντονιζόμαστε με τον ήρεμο παφλασμό της θάλασσας και να μην μας αφορά τίποτε άλλο.  Γυρνάει και μου γελάει.  Ξέρω πως είναι πολύ πιο χαρούμενη από να της είχα δώσει ένα πανάκριβο παιχνίδι να παίξει.  Ξέρω πως αυτή η επαφή με τη φύση δεν συγκρίνεται με τίποτα.



Θεωρώ πως τα μαθήματα που παίρνει ένα παιδί από τη φύση είναι ανεκτίμητα... Χρώματα, μυρωδιές, γεύσεις, ήχοι... όλες οι αισθήσεις δέχονται ερεθίσματα, ταυτόχρονα, που μπορούν να διδάξουν τόσα πολλά στα παιδιά...  Μιλάς για τα χρώματα και τα βλέπεις ζωντανά στα λουλούδια μπροστά σου, μιλάς για τα ζώα και τα ακούς και τα βλέπεις στο διπλανό κτήμα, μιλάς για γεύσεις και μυρωδιές και κόβεις το πορτοκάλι και το λεμόνι κατευθείαν από το δέντρο, τα μυρίζεις και κάνεις διάκριση στο γλυκό και το ξυνό...

Το ξέρω πλέον καλά πως αυτή η επαφή με τη φύση και με τους ρυθμούς της "με φέρνει στα ίσια μου".   Με γειώνει.  Με φέρνει σε επαφή με τη "μάνα γη".  Κάτι που το χάνω όταν είμαι στην Αθήνα. Κάτι που το έχω τόσο πολύ ανάγκη και πιστεύω πως το έχει και το παιδί μου.  Το χαμόγελό της και η ηρεμία της μου το επιβεβαιώνουν.

Αυτός είναι κι ένας λόγος που δεν έγραψα τίποτα τόσες μέρες.  Για μένα ο υπολογιστής είναι συνδεδεμένος με τη δουλειά.  Αν έγραφα κάτι, θα ήταν σα να είχα γυρίσει στη δουλειά και στην Αθήνα.  Ενώ ήμουν στο χωριό.  Και στο χωριό η ζωή κυλά με άλλους ρυθμούς.  Και δεν θέλω να τους αλλάξω.